FESTIWAL FILMOWY "KinoPozaKinem FILMOWA GÓRA 2011"


Recenzaj "Essential Killing" najnowszego Filmu Jerzego Skolimowskiego

Pierwsze sceny „Essential Killing”, najnowszego filmu Jerzego Skolimowskiego, rozgrywają się w Afganistanie. Trwa tajna operacja, osłaniani przez helikopter żołnierze przemierzają wąwóz. Kiedy przerażony Afgańczyk (grany przez Vincenta Gallo), zabija idących w jego stronę żołnierzy, zostaje aresztowany, a następnie przerzucony do jednego z tajnych więzień CIA w Polsce. Tu udaje mu się zbiec z konwoju, ale jasne jest, że w obcym kraju trudno będzie mu przeżyć.

W filmie Skolimowskiego nie odnajdziemy konwencjonalnych sposobów prowadzenia akcji: w zasadzie nie ma dialogów, nie dowiemy się nic na temat psychologicznych motywacji postaci. Uciekający przed pościgiem Mohammed wspomina przeszłość czy śni o niej, ale w krótkich retrospekcjach widzimy tylko obrazy jego rodziny i fragmenty nauk imama z lokalnego meczetu. Bohater filmu nie wypowiada ani słowa, tym samym nie daje widzom szansy dowiedzenia się czegokolwiek. Co więcej, sytuacji uciekającego przed pogonią Mohammeda nie można przyrównać do fabularnych schematów, w których człowiek staje wobec niejasnych reguł prawa, totalitarnych instytucji czy społecznej opresji. Bohater „Essential Killing” przede wszystkim znajdzie się w otoczeniu obcym, nie może też domagać się sprawiedliwości. Jako podejrzany o terroryzm nie ma już żadnych praw, dlatego stawką jego działań jest tylko (i aż) przetrwanie. Działania Mohammeda są z jednej strony prostą odpowiedzią na okoliczności, w których się znalazł, z drugiej jednak – brak im ramy, dzięki której można by je interpretować. Materialność jego ucieczki, działanie, sam sposób poruszania się w obcym świecie, stają się głównym tematem. Zmagania bohatera z bólem, mrozem, poszukiwanie pożywienia – oto, co wypełnia czas projekcji filmu.

Można pomyśleć, że realizując „film czysty”, pozbawiony literackiego czy dyskursywnego wypełnienia, które dokładniej naświetliłoby akcję, twórcy chcieli ochronić tajemnicę swojego bohatera. Można też pomyśleć, że tajemnicy chcieli się pozbyć, że „Essential Killing” jest badaniem tego, co zostaje z opowieści o wojnie z terrorem i wojnie w ogóle, gdyby „odjąć od nich” tajemnicę (międzynarodowe spiski, ideologie „drugiej strony, mentalność ludzi Wschodu” i tym podobne konstrukcje). Można zauważyć wieloznaczność postępowania postaci granej przez Vincenta Gallo. Ale można też stwierdzić, że wszystko, co należałoby wiedzieć o jego sytuacji, jest widoczne jak na dłoni – jego działania są warunkowane przez okoliczności, i nie sposób doszukiwać się w nich sensu. Kiedy Mohammed jest głodny, zrywa i próbuje jeść korę z drzew, kiedy potrzebuje się ogrzać, zakrada się do leżącej przy drodze chaty. Wszystko robi popychany koniecznością.

Warto też chyba zapytać, czy jakaś dodatkowa wiedza o Mohammedzie jest potrzebna widzom, i do czego? Może po to, by łatwiej się z nim utożsamić (gdyby okazało się, że jest niewinnym cywilem), i odsunąć napięcie wywołane przez współczucie dla potencjalnego terrorysty. A może po to, żeby obronić się przed jakimkolwiek utożsamieniem (gdyby Mohammed jednak terrorystą był, łatwiej przyszłoby widzom usprawiedliwić jego prześladowanie przez całą armię ludzi). W każdej z tych sytuacji domaganie się szczegółów, kontekstu, ujawnienia jakiejkolwiek „prawdy o bohaterze” filmu zdradza obawy, wywoływane przez absurdalność przedstawionych na ekranie zdarzeń, a zarazem – ich bezsens.

„Essential Killing” jest pomyślane jako wypowiedź na antypodach publicystyki o wojnie z terroryzmem czy sensie zagranicznych interwencji. Jednak „przejrzystość” filmu oznacza w tym wypadku zarówno większą swobodę interpretacji, jak i pułapkę dla wszystkich poszukujących wyjaśnienia. „Essential Killing” może odsłonić im przede wszystkim ich własne uporczywie powracające opinie.

Essential Killing
Reżyseria Jerzy Skolimowski. Scenariusz Jerzy Skolimowski, Ewa Piaskowska. Zdjęcia Adam Sikora. Muzyka Paweł Mykietyn. Wykonawcy Vincent Gallo (Mohammed), Emmanuelle Seigner (Margaret). Produkcja Skopia Film, Cylinder Productions, Element Pictures, Mythberg Films, Canal+ Cyfrowy, Syrena Films. Polska – Norwegia – Węgry – Irlandia 2010. Dystrybucja Syrena Films. Czas 90 min

Krzysztof Świrek, Essential Killing, „Kino" 2010, nr 11, s. 87

Filmowa Góra za www.kino.org.pl

 

Od 2010 roku Filmowa Góra nominuje do Nagrody Polskiego Kina Niezależnego im. Jana Machulskiego


Wspiera nas:


Współorganizatorzy FG:





Wyszukiwarka

Odwiedziny


Wczoraj : 188